M Language Power BI là gì? Cách hoạt động của ngôn ngữ M

M Language, còn được biết đến là Power Query Formula Language, là ngôn ngữ lập trình hàm được sử dụng trong Power Query Editor của Power BI. Đây là ngôn ngữ nền tảng giúp bạn kết nối, biến đổi và làm sạch dữ liệu trước khi đưa vào mô hình dữ liệu. M Language có cú pháp khá giống với F# và rất dễ học cho những ai đã quen với các ngôn ngữ lập trình hàm.

Điểm mạnh của M Language Power BI là khả năng xử lý các tác vụ phức tạp mà không cần phải viết code dài dòng. Mỗi thao tác bạn thực hiện trên giao diện Power Query Editor, như thay đổi kiểu dữ liệu, lọc hàng, hoặc hợp nhất các bảng, đều được ghi lại dưới dạng một dòng code M. Điều này cho phép bạn dễ dàng xem lại, chỉnh sửa hoặc tạo các bước biến đổi dữ liệu tùy chỉnh.

M Language vs. DAX: Hai ngôn ngữ, hai vai trò riêng biệt

Power BI sử dụng hai ngôn ngữ chính là M Language Power BI và DAX để xử lý, biến đổi và phân tích dữ liệu. Mặc dù cả hai đều phục vụ mục đích chung là làm việc với dữ liệu, chúng có vai trò, cú pháp và chức năng hoàn toàn khác nhau. Việc hiểu rõ sự khác biệt này là rất quan trọng để sử dụng Power BI một cách hiệu quả.

M Language: Ngôn ngữ biến đổi dữ liệu

M Language Power BI, còn được gọi là Power Query Formula Language, là ngôn ngữ được sử dụng trong Power Query Editor. Vai trò chính của M Language là biến đổi và làm sạch dữ liệu ở giai đoạn ETL (Extract, Transform, Load), trước khi dữ liệu được đưa vào mô hình dữ liệu của Power BI.

Chức năng: M Language tập trung vào các tác vụ tiền xử lý dữ liệu như kết nối nguồn, lọc hàng, hợp nhất bảng, thay đổi kiểu dữ liệu, và tạo các cột tùy chỉnh dựa trên logic.
Số lượng hàm: Ngôn ngữ này có một thư viện hàm phong phú với hơn 700 hàm, cho phép bạn thực hiện các phép biến đổi dữ liệu phức tạp.
Cú pháp: M Language sử dụng cấu trúc let… in…. Phần let dùng để định nghĩa các bước biến đổi dữ liệu, mỗi bước được đặt tên và xây dựng dựa trên kết quả của bước trước đó. Phần in trả về kết quả cuối cùng.
Vị trí sử dụng: M Language chỉ hoạt động trong Power Query Editor. Mọi thao tác bạn thực hiện trên giao diện này đều được tự động ghi lại dưới dạng code M.

DAX: Ngôn ngữ Phân tích Dữ liệu

DAX là ngôn ngữ lập trình được sử dụng trong Power BI Desktop để tạo ra các tính toán và phân tích trên dữ liệu đã được nạp vào mô hình. Vai trò chính của DAX là phân tích dữ liệu và tạo ra các chỉ số (measures) hoặc cột tính toán (calculated columns).

Chức năng: DAX tập trung vào việc tính toán, tổng hợp, và phân tích dữ liệu đã có sẵn trong mô hình. Các công thức DAX được sử dụng để tạo ra các KPI, tỷ lệ phần trăm, tổng hợp theo điều kiện, và các phân tích thời gian như so sánh doanh thu tháng này với tháng trước.
Số lượng hàm: DAX có khoảng 250 hàm, được phân loại rõ ràng trong các tài liệu tham khảo chính thức.
Cú pháp: Cú pháp DAX giống với các công thức trong Excel nhưng mạnh mẽ hơn nhiều. Nó sử dụng các hàm như CALCULATE, SUMX, RELATED để thực hiện các phép tính phức tạp trên các bảng và mối quan hệ.
Vị trí sử dụng: DAX chỉ hoạt động trên mô hình dữ liệu. Bạn không thể sử dụng DAX để làm sạch dữ liệu ban đầu; đó là nhiệm vụ của M Language Power BI.

Tóm lại, M Language giúp bạn chuẩn bị “nguyên liệu thô” (dữ liệu) một cách sạch sẽ và hiệu quả, còn DAX giúp bạn “nấu” những “nguyên liệu” đó thành các “món ăn” (báo cáo và phân tích) hấp dẫn. Cả hai ngôn ngữ này bổ trợ cho nhau và là nền tảng cốt lõi để bạn làm chủ Power BI.

Vì sao nên học M Language Power BI?

Mặc dù giao diện Power Query Editor rất trực quan và dễ sử dụng, việc nắm vững M Language sẽ mang lại cho bạn những lợi thế vượt trội, biến bạn từ một người dùng Power BI thông thường thành một chuyên gia thực thụ. Dưới đây là những lý do chi tiết vì sao bạn nên đầu tư thời gian để học ngôn ngữ này.

Tăng tốc độ xử lý dữ liệu

Khi làm việc với các tập dữ liệu lớn hoặc cần thực hiện lặp lại một chuỗi các bước biến đổi, việc sử dụng M Language Power BI sẽ hiệu quả hơn rất nhiều so với việc click chuột từng bước trên giao diện. Bạn có thể viết một đoạn code M để thực hiện hàng loạt các phép biến đổi phức tạp chỉ trong một lần duy nhất.

Ví dụ, thay vì phải áp dụng từng bước đổi kiểu dữ liệu cho hàng chục cột, bạn có thể viết một hàm M tùy chỉnh để tự động làm việc này, giúp tiết kiệm thời gian và đảm bảo tính nhất quán. Điều này đặc biệt hữu ích khi bạn cần xử lý các file dữ liệu có cấu trúc tương tự nhau từ nhiều nguồn khác nhau.

Tùy chỉnh biến đổi dữ liệu

Giao diện người dùng của Power Query Editor chỉ cung cấp các chức năng cơ bản. Đối với những trường hợp phức tạp hơn như tạo ra các cột có điều kiện đa cấp, thực hiện các phép biến đổi không có sẵn, hoặc tạo các hàm tùy chỉnh để tái sử dụng, bạn sẽ cần đến sức mạnh của M Language . Ngôn ngữ này cho phép bạn viết các hàm linh hoạt để giải quyết các vấn đề đặc thù của doanh nghiệp, từ đó mở rộng đáng kể khả năng làm sạch và chuẩn bị dữ liệu của bạn.

Cải thiện hiệu suất báo cáo

M Language Power BI hoạt động ở giai đoạn ETL (Extract, Transform, Load) – tức là giai đoạn chuẩn bị dữ liệu trước khi đưa vào mô hình. Bằng cách thực hiện các phép biến đổi phức tạp ngay tại đây, bạn sẽ giảm bớt gánh nặng tính toán cho DAX (Data Analysis Expressions) và mô hình dữ liệu.

DAX sẽ tập trung vào việc tính toán các chỉ số và thước đo trên dữ liệu đã được làm sạch, thay vì phải xử lý các thao tác biến đổi. Kết quả là mô hình dữ liệu của bạn sẽ trở nên gọn gàng hơn, các công thức DAX đơn giản hơn và báo cáo Power BI sẽ được tải nhanh hơn, mang lại trải nghiệm tốt hơn cho người dùng cuối.

Khám phá thêm chức năng nâng cao

M Language không chỉ là ngôn ngữ để biến đổi dữ liệu. Nó còn là chìa khóa để bạn truy cập và sử dụng các cấu trúc dữ liệu và hàm nâng cao. Ví dụ, bạn có thể tạo các danh sách (list), bản ghi (record) và bảng (table) tùy chỉnh hoàn toàn bằng code M để thực hiện các phép toán phức tạp hoặc tạo các bảng hỗ trợ cho quá trình phân tích. Hơn nữa, M Language cung cấp các hàm chuyên sâu cho việc xử lý các tập tin, web services, và nhiều nguồn dữ liệu khác, mở ra nhiều khả năng không giới hạn cho việc tích hợp và biến đổi dữ liệu.

Bắt đầu với M Language Power BI

Việc bắt đầu làm quen với M Language Power BI có thể khiến nhiều người e ngại, đặc biệt là những ai không có nền tảng về lập trình. Tuy nhiên, M Language được thiết kế để dễ học và rất linh hoạt. Dưới đây là các bước chi tiết giúp bạn tiếp cận và làm chủ ngôn ngữ này một cách có hệ thống.

Sử dụng Power Query Advanced Editor

Đây là công cụ cốt lõi và là nơi bạn sẽ dành phần lớn thời gian để tương tác với M Language. Để truy cập Advanced Editor, bạn hãy thực hiện các bước sau trong Power Query Editor:

Chọn tab View trên thanh Ribbon.
Nhấn vào nút Advanced Editor. Một cửa sổ mới sẽ hiện ra, hiển thị toàn bộ mã M Language được tạo ra từ các thao tác bạn đã thực hiện trên giao diện. Bằng cách quan sát và phân tích mã trong cửa sổ này, bạn sẽ dần hiểu cách các bước biến đổi dữ liệu được thể hiện dưới dạng code. Mỗi dòng code trong let biểu thị một bước xử lý, và dòng cuối cùng trong in sẽ trả về kết quả cuối cùng.

Nắm vững cú pháp cơ bản: let và in

Cú pháp của M Language Power BI khá đơn giản và dễ hiểu, xoay quanh hai từ khóa chính:

let: Từ khóa này dùng để bắt đầu một khối lệnh. Trong khối let, bạn sẽ định nghĩa các biến và các bước biến đổi dữ liệu. Mỗi bước được đặt tên và sử dụng kết quả của bước trước đó.
in: Từ khóa này dùng để kết thúc khối lệnh. Sau in, bạn sẽ chỉ định tên của bước cuối cùng mà bạn muốn trả về làm kết quả của truy vấn.

Học thông qua tài liệu và thực hành

Để thực sự thành thạo M Language Power BI, việc học lý thuyết phải đi đôi với thực hành.

Tài liệu chính thức của Microsoft: Đây là nguồn tài liệu đáng tin cậy nhất. Microsoft cung cấp hướng dẫn chi tiết về các hàm và cú pháp của M Language.
Thực hành trên các bộ dữ liệu: Bạn nên bắt đầu với các bộ dữ liệu nhỏ và thử nghiệm các thao tác khác nhau trên giao diện, sau đó kiểm tra cách code M được sinh ra trong Advanced Editor. Dần dần, hãy thử tự viết các đoạn code đơn giản để biến đổi dữ liệu, ví dụ như lọc hàng, thêm cột tùy chỉnh, hoặc hợp nhất bảng.
Tham gia cộng đồng: Có rất nhiều diễn đàn, blog và kênh YouTube chuyên về Power BI và M Language. Việc học hỏi từ các chuyên gia và những người có kinh nghiệm sẽ giúp bạn giải quyết các vấn đề phức tạp và khám phá thêm các kỹ thuật mới.

Việc thành thạo M Language sẽ không chỉ giúp bạn giải quyết các bài toán dữ liệu phức tạp mà còn củng cố nền tảng kiến thức, giúp bạn trở thành một chuyên gia Data Analytics chuyên nghiệp và hiệu quả hơn.

Tổng kết

Việc làm chủ M Language Power BI không chỉ là một kỹ năng nâng cao mà còn là một bước ngoặt quan trọng trên con đường trở thành chuyên gia Power BI. Bằng cách tận dụng sức mạnh của ngôn ngữ này trong Power Query Editor, bạn có thể biến đổi dữ liệu một cách hiệu quả, tự động hóa các tác vụ lặp lại và giải quyết những bài toán phức tạp mà giao diện người dùng không đáp ứng được. Nắm vững M Language giúp bạn xây dựng một nền tảng dữ liệu vững chắc, giảm tải cho mô hình và các công thức DAX, từ đó tối ưu hóa hiệu suất tổng thể của các báo cáo.

Để thực sự làm chủ M Language và đưa các phân tích dữ liệu lên một tầm cao mới, bạn cần một lộ trình đào tạo bài bản và thực chiến. Khóa học Business Intelligence Essentials chuyên sâu về Power BI tại Starttrain sẽ cung cấp cho bạn kiến thức chuyên sâu về M Language Power BI, cùng với sự hướng dẫn trực tiếp từ đội ngũ giáo viên giàu kinh nghiệm thực tế. Hãy liên hệ ngay cho Starttrain để biến M Language từ một thử thách thành công cụ mạnh mẽ nhất trong bộ kỹ năng Power BI của bạn!